Kilka pytań do ... Adama Borowiaka, dyrektora Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Adama Asnyka w Kaliszu

Kiedy pierwszy raz odnotowano przekazanie publikacji dla kaliskich księgozbiorów w darze?
- W Kaliszu w okresie międzywojennym funkcjonowały dwie biblioteki - Miejska Biblioteka Publiczna imienia Adama Asnyka, która została założona w 1907 roku, jako Biblioteka Towarzystwa Kursów Popularnych im. Adama Asnyka, została w 1926 roku przejęta przez samorząd miasta i utrzymywana z środków Rady Miejskiej. Była też druga biblioteka, która powstała z Towarzystwa Macierzy Szkolnej. Była ona prywatną placówką na potrzeby samokształcenia wszystkich tych osób z salonów kaliskich.
Ona miała swą siedzibę w Banku Handlowym?
- Tak, ta biblioteka się pięknie rozwijała nad rzeką Prosną, a jednym z właścicieli tego banku w Polsce był Leopold Kronenberg (polski bankier, inwestor i finansista żydowskiego pochodzenia, jeden z przywódców przed powstaniem styczniowym - przyp. red.). On na początku lat trzydziestych podarował właśnie tej naszej kaliskiej bibliotece ponad dziesięć tysięcy tomów, fantastycznych książek, leksykonów, one mają odciski - jego pieczęci, świadczące, iż był to dar.
Były to książki ocalone przed hitlerowcami?
- Zdarzali się wtedy ludzie bohaterscy, bohaterowie tamtych czasów, którzy - ryzykując życiem, a w najlepszym wypadku obozem koncentarcyjnym - starali się dla potomnych ocalić te wartościowe woluminy, które zrzucano do kanału Babinki. Wykorzystując chwilę nieuwagi, kaliszanie ładowali te książki w worki. I dzięki własnie takim historiom możemy dziś powiedzieć, że otrzymaliśmy kolejne dary.
Ile jest tych książek, które biblioteka otrzymała w ostatnim czasie w darze?
- Ostatnio 24. Ci ludzie, którzy je ocalili byli niesamowici, oni je wtedy nie tylko zapakowali w worki, ale musieli się przecież z tym kryć. Te książki krążyły, służyły jako mała podręczna biblioteka. Ludzie je sobie przekazywali, przechowywali w tak neutralnych miejscach jak na strychu, by nie było wiadomo czyje są w przypadku odkrycia przez hitlerowców. Były to miejsca suche, dzięki czemu stan tych publikacji jest fenomenalny.
Rodzina Koperskich już w zeszłym roku przekazała dary bibliotece. Teraz pamiątkami po ojcu postanowił podzielić się drugi z braci?
- On mieszka teraz w Warszawie, przekazał publikacje z XIX wieku, pięknie oprawione - nawet pomijając treść - to dzieła sztuki, świadectwo heroizmu, a dla nas - zabytek.
Gdzie można te książki obejrzeć, przeczytać?
- W Bibliotece Głównej, stworzyliśmy osobny dział, tam znajdują się poukładane kolekcjami dary. Jak to wszystkie zbiory specjalne, są one dostępne tylko na miejscu.
Czy wiemy w jaki sposób, w jakich okolicznościach te książki, te tomy zostały uratowane przed zatopieniem lub spaleniem?
- Z relacji pana Michała Koperskiego wynika, że rzeczywiście okupanci zasypywali książkami kanał lub je palili, palili nimi w piecach. W Kaliszu - w obecnym starostwie w kotłowniach. Ojciec pana Koperskiego pracował kiedyś w placówce, gdzie palili tymi książkami. On te publikacje wynosił, wywoził, a synowie przechowywali.
Czyn godny pochwały.
- Tak, zwłaszcza, że już wtedy były to zabytkowe książki. Widać, że kultura była wtedy spoiwem przyszłości z przeszłością i nikt nie miał serca np. by te publikacje sobie zagrabić, by sprzedać.
Ile tych darów już MBP otrzymała?
- Uratowanych w okresie II wojny światowe około setki, ale jest tego o wiele więcej.
A ile w sumie tytułów można znaleźć w bibliotekach w Kaliszu?
- Cały zasób naszej biblioteki - czyli głównej i dziewięciu filii to ponad 300 tysięcy "jednostek bibliotecznych". Z czego 100 tysięcy znajduje się w Bibliotece Głównej, a magazyny są zapełnione. Część nawet znajduje się obecnie w budynku przy ulicy Łaziennej, są to jednak wydawnictwa, których nikt nie wypożycza. Rocznie kupujemy książki za kwotę ok. 70-80 tysięcy złotych.
Wykaz książek przekazanych w darze Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Adama Asnyka w Kaliszu przez Michała Koperskiego:
1. M. Mikołajewicz - Pamiętniki Michała Mikołajewicza Murawiewa "Wiesztatela" 1863-1865, Kraków, Spółka Wydawnicza Polska, 1896.
2. I. Polkowski - Żywot Mikołaja Kopernika, Gniezno, drukiem J. B. Langiego, 1873.
3. Wybór listów Adama Mickiewicza - ułożył Józef Kallenbach, Kraków: Spółka Wydawnicza Polska, 19899.
4. L. Mierowsławski - Powstanie Poznańskie w roku 1848: w kształcie objaśnień do Jędrzeja Moraczewskiego powieści: Paryż, 1860.
5. A. Oppman - Wybór poezyi, Wyd. nowe zm. Warszawa; Kraków, 1908.
6. W. Szekspir - Północna godzina, Wilno, 1845.
7. Pieśni ludu ruskiego w Galicyi, 1840.
8. K. Surowiecki - Python Lipsko - Warszawski Diabeł: kontr-tragedya na tragedyą Saul wyiętą z Pisma Świętego grana przez aktorów tamtego świata, a wroku 1792 ‍światu ziemskiemu objawiona; 1822.
9. A. Nowaczyński - Wizrunek Mikołaja Reja z Nagłowic, Warszawa: nakł: Jana Fiszera, 1905.
10. Z. Krasiński - Nie-Boska komedyja, 1858.
11. J. Kleiner - Juliusz Słowacki: dzieje twórczości, Lwów, 1923.
12. S. Tarnowski - Adam Mickiewicz: życie i dzieła: zarys biograficzny, Petersburg, 1898.
13. S. Garczyński - Poezye Stefana Garczyńskiego, Lipsk, 1860.
14. K. Król, J. Nitowski - Historja Literatury Polskiej, Warszawa, 1906.
15. H. K. Boromeusz - Wielki tydzień Polaków czyli Opis pamiętnych wypadków w Warszawie od dnia 29 listopada do 5 grudnia 1830r. ; 1830.
16. W. Syrokomola - Wyrok Jana Kazimierza: dramat historyczny w IV aktach, Warszawa, 1860.
17."Prawda": ksiązka zbiorowa dla uczczenia dwudziestopięcioletniej działalności Aleksandra Świętochowskiego 1870-1895, Petersburg, 1899.
18. Poezja legionów, Warszawa, 1936.
19. A. Kraushar - Warszawa za Sejmu Czteroletniego w obrazach Zygmunta Vogla, Poznań: Warszawa; 1921.
20. J. Piłsudski - Pismo zbiorowe: wydanie prac dotychczas drukiem ogłoszonych, Warszawa, 1937.
21. A. Bruckner - Dzieje literatury polskiej w zarysie, 1924.
22. P. Chmielowski - Nasi powieściopisarze, Kraków, 1887.
23. T. Ulanowski - Ordynans Córuś, Warszawa, 1930.
24. J. Suyłkowski - Sczegóły historyczne tyczące się wojny polsko-rosyjskiej na Litwie 1792 r.; Poznań, 1923.