Społeczne

Ogólnopolski Dzień Transplantacji. Co warto wiedzieć o przeszczepieniu szpiku?

2021-01-26 08:30:00 DKMS

Rozwój transplantologii i dawstwa szpiku jest efektem wieloletniej pracy wielu wybitnych specjalistów, bezprecedensowych odkryć oraz licznych prób, podjętych w XX wieku. Pierwsze na świecie próby przeszczepienia szpiku przeprowadzono w 1938 roku we Lwowie, pod czujnym okiem prof. Jana Raszka, a w 1990 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny, za badania nad przeszczepieniem szpiku jako metodą leczenia białaczki, otrzymał prof. Edward Donnall Thomas. Dziś transplantacja szpiku lub krwiotwórczych komórek macierzystych ratuje życie Pacjentom całym świecie, którzy walczą z nowotworami krwi. Nie byłoby to możliwe, gdyby nie niespokrewnieni Dawcy szpiku.

Pierwsze sukcesy transplantologiczne w Polsce

Pierwsze – i pierwsze udane – przeszczepienie szpiku allogenicznego w Polsce przeprowadził w 1984 roku wraz z zespołem prof. Wiesław Jędrzejczak. Sześcioletnia Pacjentka otrzymała wówczas szpik od swojej siostry. W 1997 r. prof. Jerzy Hołowiecki przeprowadził w Katowicach pierwszy w Polsce przeszczep szpiku od Dawcy niespokrewnionego - Pacjentką była Urszula Jaworska. To tylko część długiej listy sukcesów polskich specjalistów, którzy swoimi osiągnięciami zapisali się na kartach historii transplantologii hematologicznej.

Kiedy wymagane jest przeszczepienie szpiku?

W Polsce co 40 min ktoś dowiaduje się, że cierpi na białaczkę lub inny nowotwór krwi, a około 700 Pacjentów rocznie zostaje zakwalifikowanych do przeszczepienia szpiku lub krwiotwórczych komórek macierzystych. Dla wielu z nich jedyną szansą na życie jest Dawca niespokrewniony, tzw. „bliźniak genetyczny”.

Przeszczepienia szpiku lub krwiotwórczych komórek macierzystych dokonuje się głównie u Pacjentów, którzy zmagają się z chorobami układu krwiotwórczego, a należą do nich między innymi: białaczki, chłoniaki, zespoły mieloproliferacyjne, a także choroby nienowotworowe, jak: ciężka niedokrwistość aplastyczna, inne ciężkie zaburzenia krwinek czerwonych i granulocytów, ciężkie, wrodzone niedobory odporności u dzieci, choroby metaboliczne.

Czy Dawca i Biorca muszą mieć ze sobą coś wspólnego?

Szanse na znalezienie „bliźniaka genetycznego” dla Pacjenta, chorującego na nowotwór krwi, są małe. Prawdopodobieństwo wynosi 1:20 000, a w przypadku rzadkiego genotypu – aż 1 do kilku milionów. Wszystko za sprawą różnorodności genów układu HLA (Human Leukocyte Antigen), dającym nam aż 5 miliardów kombinacji! Żeby mogło dojść do przeszczepienia, zgodność pomiędzy Dawcą a Biorcą powinna wynosić 10/10 cech tkankowych. W wyjątkowych sytuacjach uwzględnia się Dawcę, który jest zgodny z Pacjentem 9/10 lub 8/10. Współczesna transplantologia dąży do tego, aby kwalifikując do przeszczepienia Dawcę i Biorcę, uzyskać pomiędzy nimi pełną zgodność w zakresie HLA, która mniejsza ryzyko powikłań po transplantacji.

Jakie są rodzaje przeszczepień?

W zależności od tego, kto jest Dawcą dla Pacjenta, wyróżniamy dwa rodzaje przeszczepień:

Przeszczep allogeniczny to rodzaj transplantacji, w której Dawcą jest osoba spokrewniona z Pacjentem lub niespokrewniona. Tylko 25 proc. chorych znajduje zgodnego Dawcę rodzinie – pozostałe 75 proc. chorych wymaga przeszczepienia szpiku od Dawcy niespokrewnionego, którego poszukuje się pośród osób zarejestrowanych w bazach Dawców.

Przeszczep autologiczny, czyli inaczej autotransplantacja. Polega na podaniu Pacjentowi jego własnych komórek – Biorca jest dla siebie Dawcą. Zanim to nastąpi, chory poddawany jest intensywnemu leczeniu przeciwnowotworowemu, aby wywołać stan remisji choroby, w trakcie którego zostaną pobrane od niego komórki, następnie zamrożone i podane w odpowiednim czasie.

Pobrania w 2020 roku – statystyki Poltransplant

Według danych Centralnego Rejestru Niespokrewnionych Potencjalnych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej, w 2020 roku przeprowadzono 1 391 pobrań od Dawców zarejestrowanych w CRNPDSiKP – 118 pobrań od Dawców odbyło się metodą talerza z kości biodrowej, a 1181 to pobrania krwiotwórczych komórek macierzystych z krwi obwodowej. Krwiotwórcze komórki macierzyste otrzymało 283 polskich Pacjentów oraz 1097 Pacjentów zza granicy. W Centralnym Rejestrze Niespokrewnionych Potencjalnych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej jest zarejestrowanych 1 917 214 aktywnych Dawców.

Rok 2020 był bardzo trudny dla całej służby zdrowia w Polsce. Oczywiście problemy związane z pandemią miały wpływ także na medycynę transplantacyjną, liczbę wykonanych pobrań, przeszczepień narządów oraz komórek krwiotwórczych. Należy jednak podkreślić, że polskie ośrodki nie zaprzestały wykonywania planowanych pobrań i przeszczepień komórek krwiotwórczych, ale starały się mimo przeszkód oraz komplikacji kontynuować działalność transplantacyjną. Dotyczyło to pobrań wykonywanych nie tylko dla polskich, ale także dla zagranicznych Biorców. – mówi Małgorzata Dudkiewicz, kierownik zespołu Centralnego Rejestru Niespokrewnionych Potencjalnych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej POLTRANSPLANT.

Najważniejsze wyzwanie, któremu musiały stawić czoła polskie ośrodki Dawców szpiku i ośrodki transplantacyjne, to umożliwienie transportu preparatów krwiotwórczych komórek macierzystych do innych krajów, pomimo szczelnego zamknięcia granic w początkowej fazie pandemii. Dzięki współpracy ze Strażą Graniczną i Ministerstwem Zdrowia udało się utrzymać ciągłość transportu komórek krwiotwórczych dla polskich oraz zagranicznych Pacjentów. Wyzwaniem było także stworzenie procedur, zapewniających bezpieczeństwo Dawcom i personelowi ośrodków pobierających w trakcie procedury pobrania komórek. Dzięki współpracy między innymi z ośrodkami Dawców, ośrodkami transplantacyjnymi, konsultantami krajowymi, Ministerstwem Zdrowia i Poltransplantem udało się sformułować ogólne wytyczne i zapewnić przynajmniej częściowe finansowanie testowania Dawców szpiku w trakcie procedur pobrania. – dodaje Małgorzata Dudkiewicz.

Dawcy szpiku z Fundacji DKMS

Aktualnie w bazie Dawców szpiku Fundacji DKMS zarejestrowanych jest 1 770 345 potencjalnych Dawców szpiku. W 2020 roku odbyły się 1233 pobrania krwiotwórczych komórek macierzystych, w tym 35 ponownych pobrań, od Dawców zarejestrowanych w bazie Fundacji DKMS. Aż 1115 donacji przeprowadzono za pomocą aferezy, czyli częściej stosowanej – bo aż w 85% przypadków - metody pobrania, która przypomina donację krwi. Przy pozostałych 118 pobraniach od Dawców pobrano szpik z talerza kości biodrowej.

Przeszczepienie krwiotwórczych komórek macierzystych jest metodą leczenia, która daje nadzieję na pokonanie wielu chorób układu krwiotwórczego i ratuje życie Pacjentom. Pomimo ponad 1,7 mln osób zarejestrowanych w bazie Fundacji DKMS, nadal co 5. Pacjent nie znajduje swojego „bliźniaka genetycznego”, dlatego tak ważne zarówno dla Pacjentów, jak i rozwoju transplantologii jest to, aby kolejne osoby rejestrowały się w bazach Dawców. Dzięki Dawcom szpiku coraz więcej Pacjentów otrzymuje szansę na życie.

Więcej informacji o Fundacji DKMS: www.dkms.pl

***

Misją Fundacji DKMS jest znalezienie Dawcy dla każdego Pacjenta na świecie potrzebującego przeszczepienia komórek macierzystych. Fundacja działa w Polsce od 2008 roku jako Ośrodek Dawców Szpiku w oparciu o decyzję Ministra Zdrowia oraz niezależna organizacja pożytku publicznego wpisana do KRS 0000318602. To największy Ośrodek Dawców Szpiku w Polsce, w którym zarejestrowało się 1 770 345 osób (grudzień 2020), spośród których 8 692 osoby (grudzień 2020) oddało swoje krwiotwórcze komórki macierzyste lub szpik Pacjentom zarówno w Polsce, jak i na świecie, dając im tym samym drugą szansę na życie. Aby zostać potencjalnym Dawcą, wystarczy przyjść na organizowany przez Fundację Dzień Dawcy Szpiku lub wejść na stronę http://www.dkms.pl i zamówić pakiet rejestracyjny do domu.

Dziękujemy za przeczytanie tego artykułu.

Pomóż nam w rzetelnym informowaniu mieszkańców Kalisza i regionu. Wspieraj niezależne dziennikarstwo.

Naszą misją jest dostarczanie kaliszanom wszelkich informacji dotyczących życia społecznego, polityki, sportu i kultury. W dobie fake newsów oraz mediów zależnych od barw politycznych, dostarczamy informacje obiektywne, niezależne i rzetelne. Słuchamy głosu każdej strony, każdego środowiska, każdego mieszkańca. Wspieramy tych, którzy potrzebują pomocy i działają charytatywnie. Popieramy wszelkie akcje społeczne, relacjonujemy protesty, reprezentujemy interesy mieszkańców. Promujemy przedsiębiorców i firmy lokalne.

Jako medium internetowe stawiamy na szybkość i jakość przekazywania informacji. Podajemy tylko sprawdzone i potwierdzone wiadomości - weryfikowane u źródła. Nie szukamy tanich sensacji.

Od 2007 roku bezpłatnie udostępniamy Wam nasz portal. Jako jedyny portal lokalny umożliwiamy Wam samodzielne dodawanie własnych, niekomercyjnych artykułów. Jako jedyny portal lokalny oddajemy do Waszej dyspozycji archiwum artykułów z ostatnich 12 lat - jest ich prawie 40 tysięcy! Dostęp do wszystkich treści zawsze był, jest i będzie darmowy. Nie stoją za nami korporacje ani organizacje. Funkcjonujemy dzięki reklamodawcom i dzięki Wam - czytelnikom portalu Calisia.pl.

Na świecie coraz więcej tytułów wprowadza opłaty lub zachęca do dobrowolnego wspierania ( theguardian.com, Wikipedia ). W dobie koronawirusa, kiedy również i reklamodawcy przechodzą przez „turbulencje”, zachęcamy Was do dobrowolnego wsparcia Calisia.pl poprzez kliknięcie poniżej i wybranie jednej z opcji wsparcia (czyli dobrowolna wpłata). Nawet niewielka miesięczna kwota pomoże nam w rozwijaniu Calisia.pl. Wpłaty obsługuje bezpieczny i sprawdzony system PayPal. Z góry dziękujemy!

Przeglądaj zasoby Calisia.pl