Fidele, psałteria, mandory… czyli historyczne brzmienia na „Scholi Cantorum”

Jak co roku na festiwalu nie zabraknie osobliwych instrumentów, które niegdyś powstawały w warsztatach XV i XVI wiecznych lutników. Niestety instrumenty te nie zachowały się do naszych czasów. Jednak dzięki pasjonatom muzyki dawnej dawne brzmienia powstają w dzisiejszych pracowniach. Jednym z nich jest Ryszard Dominik Dembiński- instruktor zespołu Rocal Fuza. Potrafi on z kawałka drewna wyczarować średniowieczne i renesansowe brzmienia. Za wzór służy mu m.in. historyczna ikonografia. Bywa, że pokonuje kilkaset kilometrów, aby przyjrzeć się starej rzeźbie, bądź sfotografować kościelny obraz, na którym jakiś średniowieczny artysta umieścił w rękach amorka dawny instrument. „Zaczęło się od wyjazdu do Niemiec do Tibora Ehlersa (lutnika). Tam w Schwarzwaldzie złapałem bakcyla. Tibor okazał się wspaniałym człowiekiem i pedagogiem, natchnął mnie miłością do instrumentów i dawnej muzyki. Zacząłem mu pomagać w pracowni i samemu budować”- wyznaje Ryszard Dominik Dembiński.
Spod jego hebla i dłuta wyszło już kilkadziesiąt osobliwych instrumentów. Powstały fidele naramienne, fidele kolanowe, psałteria, Scheitholty, viole, mandory, cister, gitterny, kantele, rebeb, cymbały, liry korbowe. Kilkanaście z nich będzie można zobaczyć na wystawie w Muzeum Okręgowym Ziemi Kaliskiej, podczas XXXIII Ogólnopolskiego Festiwalu Muzyki Dawnej „Schola Cantorum”. „Zaczynałem od budowania instrumentów wszystko wykonując ręcznie, dzisiaj jest mi trochę łatwiej, bo udało mi się zakupić kilka maszyn, które ułatwiają i przyspieszają pracę”- mówi lutnik.
Instrumenty powstają z różnych gatunków drewna: świerku, klonu, czereśni, lipy, olchy, dębu, grabu, akacji a nawet drewna orientalnego. Wiele instrumentów w jego pracowni powstaje z myślą o dzieciach i muzykach amatorach. Na wystawie będzie można zobaczyć kilka instrumentów przeznaczonych do nauki gry przez najmłodszych.
Lutnik przywiezie do Kalisza m.in. Violę da gambę wykonaną wg obrazu ze słynnego ołtarza z Isenheim Matthiasa Grünewalda (1512-1515).
Będzie także… Violetta ( instrument smyczkowy, dzisiejsza altówka, powszechnie używana w XVI- XVII w.)- wykonana na podstawie zdjęć zachowanego instrumentu z XV w. w kościele p.w. Św. Katarzyny z Boloni (XV w.) a także Citola inspirowana freskiem z klasztoru Monte Cassino (instrument składający się z pudła rezonansowego krótkiego gryfu, trzech lub czterech mosiężnych strun, kształtem instrument miał przypominać liść ostrokrzewu- symbolu Chrystusa. Kołkownice często wieńczono rzeźbionymi miniaturami rozmaitych monstrów. Z licznych przedstawień wynika, że dźwięki citoli zapewniały akompaniament śpiewającym solistom) oraz Organistrum (odmiana liry korbowej) w/g rzeźby kamiennej z katedry Notre Dame (XII w.).
Wystawa będzie opatrzona komentarzem lutnika na temat prac przy powstawaniu dawnych instrumentów.
XXXIII Ogólnopolski Festiwal Muzyki Dawnej „Schola Cantorum” rozpocznie się 7 lutego. Do Kalisza przyjedzie kilkuset młodych artystów wykonujących muzykę Średniowiecza, Renesansu i Baroku.
Biuro Organizacyjne Ogólnopolskiego Festiwalu „Schola Cantorum”