Powstanie styczniowe w kaliskim Archiwum

Warto zwrócić uwagę, że wystawie Ziemia Kaliska jest tu utożsamiana z powstańczym województwem kaliskim w granicach sprzed 1845 r. tj. zajmowało teren od Słupcy i jeziora Powidzkiego na północy aż do górną Pilicę (Koniecpol) na południu i od Kalisza na zachodzie po Konstantynów Łódzki na wschodzie.
W tekście ilustrowanym skanami dokumentów z zasobu Archiwum pokrótce scharakteryzowano nastroje panujące w Królestwie Polskim w latach 60. XIX w., przyczyny wybuchu powstania, jego przebieg na Ziemi Kaliskiej, jak i skutki, które ono za sobą pociągnęło. Wśród reprodukowanych archiwaliów umieszczono m.in. raporty prezydenta miasta Kalisza z 9 marca 1861 r. o nabożeństwach żałobnych za dusze manifestantów poległych 27 lutego w Warszawie oraz z 21 lutego 1862 r. o naklejeniu na pomniku afisza z narysowanym orłem i patriotycznym wierszem. Same działania powstańcze ilustrują raporty wójtów gmin informujące władze powiatowe o ruchach oddziałów spiskowców. Dużo miejsca poświęcono udziałowi mieszkańców zaboru pruskiego w powstaniu. Z racji swego sąsiedztwa z Wielkim Księstwem Poznańskim do Kaliskiego trafiała większość przemycanej broni, amunicji, lekarstw, ubrań itp. oraz ochotników. Ocenia się, że powstanie w Królestwie Polskim zasiliło około 6-7 tys. ochotników z Poznańskiego. Jednym z nich był Władysław Psarski, uczeń ostrowskiego gimnazjum, który zginął w bitwie pod Jurkowicami 21 października 1863 r. Jego podobiznę zamieścił nawet francuski „Le Mond Illustre” w styczniu 1864 r., a której skan można podziwiać na kaliskiej wystawie.
Ciekawym dokumentem jest wykaz osób pozostających pod nadzorem policyjnym w Opatówku z 1866 r., głównie „uczestników band 1863 r.”. Wśród nich umieszczono także, chyba tylko pro forma, Agatona Gillera, rodem z tego miasta, członka Rządu Narodowego, który w tym czasie przebywał na emigracji w Szwajcarii. Kultywowanie pamięci o powstaniu reprezentują fotografie weteranów, pomników upamiętniających bitwy oraz mogił poległych powstańców.