Setna rocznica śmierci Patrona Kaliskiego Oddziału PTTK

Baron Stanisław Graeve
Stanisław Graeve urodził się 4 maja 1868 roku w podsieradzkich Biskupicach, jako syn Aleksandra – ziemianina oraz działacza społecznego w Wielkim Księstwie Poznańskim i Franciszki ze Śląskich.
Interesował się kulturą i zwyczajami wsi sieradzkiej, co z czasem stało się pasją jego życia. Ze „Wspomnień pośmiertnych” wyczytać można, że „za cele swej działalności postawił sobie, aby cechy charakterystyczne sieradzkiej okolicy utrwalić piórem, pędzlem lub aparatem fotograficznym i przekazać je w ten sposób następnym pokoleniom” („Rocznik PTK”, 1912). Dysponując finansowymi możliwościami, zbierał stroje ludowe, ceramikę, wycinanki i rekwizyty obrzędowe, a na fotografiach utrwalał relikty budownictwa.
27 października 1906 roku warszawscy krajoznawcy, a wśród nich Zygmunt Gloger, Aleksander Janowski, czy Mikołaj Wisznicki otrzymali zatwierdzenie przez Urząd Gubernatora Warszawskiego statutu Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Od początku istnienia warszawskiego PTK członkiem korespondentem był Graeve. Chciał jednak działać czynnie na tutejszym terenie, dlatego dołączył do grona inicjatorów powstania oddziału PTK w Kaliszu.
W pierwszej dekadzie XX wieku baron Stanisław Graeve podjął też inicjatywę stworzenia cyklu obrazów, które przedstawiały charakterystykę okolic Sieradza – powstało ponad 30 obrazów przedstawiających typy ludowe, architekturę oraz obrzędy ziemi sieradzkiej. Za własne pieniądze wydał serię pocztówek ludowych, a od 1909 roku przystąpił do wydawania cyklu opracowań regionalnych w serii „Biblioteki Krajoznawczej”.
Kaliski Oddział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego
24 kwietnia 1908 roku nastąpiła legalizacja Kaliskiego Oddziału PTK – członkami założycielami zostali m.in.: ks. Wacław Bliziński (znany liskowski społecznik), Feliks Bruśnicki (rejent), Józef Dąbrowski (adwokat), Stanisław Graeve (ziemianin), Alfons Parczewski (adwokat), Józef Radwan (dziennikarz) oraz Mieczysław Szarras (bankowiec oraz późniejszy prezydent Kalisza). Zarząd powierzył baronowi Graeve prezesowanie i przez kolejnych pięć lat, aż do tragicznej śmierci, aktywnie przewodził działaniom podejmowanym w ramach statutu. Rozpoczęta działalność Oddziału skupiła się na trzech głównych kierunkach: organizacja wycieczek, wygłaszanie odczytów oraz utworzenie muzeum i popularyzacja krajoznawstwa.
”Przewodnik po Guberni Kaliskiej”
Owocem współpracy Stanisława Graevego z dziennikarzem Leonardem de Verdmon Jacques był kilkusetstronicowy „Przewodnik po Guberni Kaliskiej” wydany w 1912 roku wraz ze szczegółową kolorową Mapą Guberni Kaliskiej drukowaną w Wiedniu. Takiego opracowania, które połączyło słownik geograficzno-społeczny ze statystycznym opisem, nikt wówczas nie posiadał. Doskonale sporządzona mapa, na podstawie generalnych map rosyjskiego i niemieckiego sztabu, stała się przyczyną sformułowania przez rosyjskie władze zarzutów szpiegostwa na rzecz Austrii skierowanych przeciw baronowi.
Tragiczna śmierć
Jak przekazują strzępki historii, to legło u podstaw jego decyzji, by sięgnąć po broń. 23 listopada 1912 roku, na tarasie neorenesansowego pałacyku w Biskupicach, baron Stanisław Greave – krajoznawca, regionalista, etnograf, społecznik oraz założyciel i pierwszy prezes Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Kaliszu – popełnia samobójstwo.
Dziedzictwo barona Stanisława Graevego
Jedną z piękniejszych kart kaliskiego PTK pod przewodnictwem Stanisława Graevego była inicjatywa utworzenia placówki muzealnej – w 1911 roku baron przekazał tworzącemu się Muzeum Ziemi Kaliskiej swoje bogate zbiory etnograficzne dokumentujące folklor trzech ziem – kaliskiej, wartskiej i sieradzkiej oraz dar szczególny – wspomnianą imponującą barwną Mapę Guberni Kaliskiej.
Patron kaliskich PTTK-owców
W 2002 roku Walny Zjazd Kaliskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego podjął uchwałę o obraniu sobie za Patrona barona Stanisława Graevego.
PTK – Polskie Towarzystwo Krajoznawcze zatwierdzone zostało w Warszawie w 1906 roku, dwa lata później powstał oddział kaliski. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze (PTTK) powstało w 1950 roku na skutek połączenia Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego i Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego.