Kolekcja uzupełniona!

Obraz przedstawiający scenę rodzajową, datowany jest na rok 1856 i sygnowany w prawym dolnym rogu nazwiskiem: Józef Tadeusz Balukiewicz.
Pertraktacje z właścicielem w sprawie zakupu dzieła, wstawionego do kaliskiej Galerii JAD, trwały kilka miesięcy. Raz byliśmy pełni nadziei, że obraz znajdzie się w Kaliszu, częściej ze smutkiem godziliśmy się z jego utratą. Ale udało się!
Ten obraz to wyjątkowy dar dla miasta i muzeum, w tak ważnym, jubileuszowym roku. Udało się go pozyskać dzięki wsparciu przychylnym nam osób: prezydenta Kalisza Janusza Pęcherza, Marzeny Ścisłej, naczelnika Wydziału Kultury i Sztuki, Sportu i Turystyki UM oraz Ryszarda Bienieckiego, dyrektora Kancelarii Prezydenta Miasta. Szczególne podziękowania należą się jednak pani Judycie Dymkowskiej-Francuz z Galerii JAD, która pierwsza ogłosiła miastu i światu istnienie tego dziełka. Natomiast Anny Ważny z kaliskiego muzeum okazała się nieoceniona w swych uwagach z zakresu sztafażu etnograficznego obrazu.
Kolekcję prac Balukiewicza, z najnowszym nabytkiem w roli głównej, można oglądać w kaliskim muzeum od połowy września 2010 roku.
Nauczyciel rysunku
Dlaczego dzieło to jest tak ważne dla kolekcji kaliskiego malarstwa? Wyjaśnia to przede wszystkim życiorys jego autora. Józef Tadeusz Balukiewicz urodził się w 1831 roku w Warszawie (zmarł 12 września 1907 roku) i tu w latach 1846-1852 studiował w Szkole Sztuk Pięknych.
Pokazywał swoje prace na Wystawie Krajowej Sztuk Pięknych w 1858 roku oraz w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w latach 1861, 1862, 1869, 1874 i 1876.
W roku 1874 objął posadę nauczyciela rysunków w Szkole Realnej w Kaliszu. Uprawiał malarstwo rodzajowe, historyczne, portretowe i religijne. Zajmował się też konserwacją obrazów, w 1892 roku restaurował m.in. obraz „Madonny ab igne” z kaliskiej kolegiaty. Przypisuje mu się wykonanie kopii dzieła Bonifacego Jatkowskiego „Święty Paschalis z panoramą Kalisza w tle” (1715 rok), znajdującej się w kościele Reformatów w Kaliszu. Tutaj także w 1895 roku wykonał Balukiewicz polichromię Kaplicy Żołnierskiej.
Pazur portrecisty
W kościele Franciszkanów znajdują się obrazy: „Najświętsza Maria Panna Niepokalanego Poczęcia” (kopia z Murilla), „Stygmatyzacja Świętego Franciszka” i „Wizja Świętego Antoniego”, datowane na 1885 rok.
Kościół Jezuitów posiada czternaście obrazów w Stacjach Męki Pańskiej.
Muzeum Kaliskie dotąd było właścicielem pięciu portretów pędzla Józefa Balukiewicza. Są to: wizerunki rodziców podróżnika Stefana Szolc-Rogozińskiego, dwa kontrefekty Gubernatora Kaliskiego - Michała Daragana - jeden, na którym model ubrany jest w galowy mundur, drugi - pozujący jest w stroju cywilnym, w ciemnym ubraniu. Piąty wizerunek przedstawia Kazimierza Dierzbińskiego. Wszystkie, malowane olejno na płótnie, powstały zapewne ok. 1888 roku.
Te wizerunki przykuwają uwagę precyzją wykonania, powagą i klasą twarzy modeli, dbałością o szczegóły stroju. To są piękne portrety pięknych ludzi wykonane przez znakomitego portrecistę. Widać w nich jeszcze jedną tendencję - rywalizację z wynalazkiem Dageuerre`a, stąd ich realizm fotograficzny.
Chłopski orszak ślubny
Wraz z zakupem nowego obrazu przełamany został nieco monotonny charakter kaliskiej kolekcji Balukiewicza. Mamy tu do czynienia ze sceną rodzajową, pokazującą chłopski orszak ślubny zmierzający do kościoła. Kompozycję obrazu charakteryzuje diagonalizm - obie strony płótna tworzą trójkąt, z lewej kreuje go linia drobnolistnych drzew, z prawej - fasada barokowej świątyni z ceglaną, częściowo biało wapnowaną bramą.
Nieco dalej usadowiła się osobna dzwonnica otoczona drewnianym płotkiem. Na pierwszym planie pojawia się wspomniany już orszak ślubny: na przedzie państwo młodzi (pan ubrany zgodnie z najnowszą modą na czarno, z bukiecikiem białych kwiatów na gorsie, panna młoda – tradycyjnie, w długą kwiecistą spódnicę z zapaską, białą bluzkę i błękitny sznurowany gorsecik), za nimi starosta weselny w czerwonej „suce” na sukmanie w towarzystwie dwóch druhen. Dalej dwie kobiety poprawiające chusty. Z lewej strony orszaku widoczna jest rozpędzona furka zaprzężona w jednego konia, wioząca kapelę weselną. Przy bramie kościoła siedzi dwóch żebraków i stoi dwoje dzieci ubranych na biało. W tle widoczne zamglone szczyty i górujące nad całą sceną błękitne niebo z lekkimi białymi obłokami. Zwraca uwagę kontrast między radosnym wigorem kapeli i spokojem kroczących w orszaku.
Kiedy bliżej przyjrzymy się bohaterom sceny, widzimy świetnie sportretowane, choć miniaturowe fizjonomie (pazur portrecisty!) i szczegóły strojów wskazujących na ich proweniencję. To zapewne podkrakowska wieś, o czym świadczą takie rekwizyty jak pawie pióra, czapki - krakuski, pasy z brzękadłami, kołnierze sukman, kwieciste spódnice, gorsety, sposób wiązania chustek. Ten obraz mógłby być ilustracją do bronowickiego ślubu z dramatu Wyspiańskiego. Będzie wszakże pięknym uzupełnieniem kaliskiej kolekcji w Muzeum Okręgowym Ziemi Kaliskiej.
Tekst: Barbara Kowalska, Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej