Fotoplastikon. „Kalisz – od średniowiecznego miasta do bloków z wielkiej płyty”

W większości dotychczasowych Fotoplastikonów bohaterami byli ludzie. Dawni kaliszanie i historie ich życia. W tak przyjętej konwencji Kalisz i jego architektura stanowiły tło do opowieści o „żywym” człowieku z przeszłości. Tym razem, prowadzący – Maciej Błachowicz – chciałby odwrócić proporcje i uczynić bohaterem samo miasto, a dokładniej jego urbanistykę i (w mniejszym stopniu) architekturę od średniowiecza, aż po lata 80 XX w. Co było przyczyną założenia grodu na obecnym miejscu? Co zadecydowało o dzisiejszym przebiegu ulic i placów Kalisza? Próba odpowiedzi na to pytanie nie jest łatwa, a opowieść można niestety zmienić w nudną wyliczankę ulic, placów i budynków. Aby tak się nie stało, pomocna nam będzie metafora porównująca miasto do żywego, ciągle przekształcającego się organizmu. Ta przenośnia pozwala tworzyć kolejne – mówimy o narodzinach i obumieraniu miast, samą zaś infrastrukturę porównujemy do narządów wewnętrznych. W takim ujęciu centrum, rynek lub ratusz staje się sercem, a kanalizacja i wodociągi trzewiami miasta. Zobaczymy chwile, gdy Kalisz rozwijał się znakomicie, ale też czasy stagnacji i kompletnej klęski. Na kanwie opowieści zastanowimy się co decyduje o sukcesie miasta i na ile decyzje poszczególnych ludzi mogą mieć wpływ na powodzenie lub upadek. Kalisz jak każde miasto jest zawsze niedokończonym projektem. Na ile działania w jego przestrzeni urbanistyczno – architektonicznej mogą mieć znaczenie dla codziennego życia?

Ilustracje:

1.Kalisz widziany z satelity i na planie z 1825 r. Źródło: https://stareplanymiast.pl/wg-miast/kalisz/

2.Kalisz w XVIII wieku Litografia Maksymiliana Fajansa wg rys. Stanisława Barcikowskiego [w:] Album kaliskie Edwarda Staweckiego, Warszawa 1858.

3. Więzienie w Kaliszu. Litografia Maksymiliana Fajansa wg rys. Stanisława Barcikowskiego [w:] Album kaliskie Edwarda Staweckiego, Warszawa 1858.

4. Fragment planu Kalisza (…) Bronisława Bukowińskiego wydany staraniem Wincentego Borettiego i Stanisława Graeve 1910 r.

5. Projekt dworca kolejowego w Kaliszu (około1900 r.) – elewacja od strony miasta i plan budynku.

6. Projekt dzielnicy przemysłowej Kalisza Zdzisław Kalinowski III nagroda w konkursie Koła Architektów na odbudowę Kalisza. Tygodnik Ilustrowany z 15 04 1916 nr 16.

7. Verkehrsplan Kalisz 1939 (fragment) źródło http://igrek.amzp.pl/

8. Osiedle FG, (XXV lecia PRL obecnie Serbinów) artykuł prasowy źródło Ziemia Kaliska 1965, nr 19.

9. Osiedle Dobrzec foto. M. Błachowicz