Przed nami XXIX Wielkopolskie Spotkania Chóralne "Carmen Sacrum Festival"!

Po niej o godz. 19.00 nastąpi Chóralny Koncert Festiwalowy. W Kaliszu gościć będzie Żeński Chór Wokalny „Iuvenes Corda” z Białegostoku pod dyr. Anny Olszewskiej oraz Zespół Wokalny „Portamento” z Parku Kultury w Starachowicach pod dyr. Bożeny Magdaleny Mrózek. Usłyszymy także Chór Bazyliki Kaliskiej pod dyr. Małgorzaty Piotrowskiej. Chóry uświetnią Mszę Świętą oraz wystąpią podczas koncertu w Bazylice Św. Józefa.

Ideą Festiwalu, oprócz promowania muzyki chóralnej i doskonalenia poziomu artystycznego chórów, jest również wzajemna konfrontacja osiągnięć artystycznych, wymiana doświadczeń i okazja do nawiązywania kontaktów między zespołami.

Tegoroczna edycja Carmen Sacrum to spotkanie trzech różnych chórów. Choć to chóry z trzech różnych części Polski, mają wspólny mianownik – pasję do śpiewania.

- Usłyszymy muzykę różnorodną – od baroku po współczesność – Małgorzata Piotrowska, dyrygentka Chóru Bazyliki Kaliskiej – Podczas koncertu zabrzmią utwory ambitne i ciekawe. Carmen Sacrum to bowiem spotkanie ludzi pełnych pasji. Ludzi, którzy chcą śpiewać, chcą śpiewać na chwałę Pana - dodaje.

XXIX Wielkopolskie Spotkania Chóralne Carmen Sacrum Festival organizowane są już od lat przez Towarzystwo Śpiewacze Echo w Kaliszu, a sfinansowane z projektów ze środków budżetowych Miasta Kalisza w ramach Mecenatu nad Kulturą oraz Samorządu Województwa Wielkopolskiego Urzędu Marszałkowskiego w Poznaniu.

XXIX Wielkopolskie Spotkania Chóralne „Carmen Sacrum”, przeddzień jubileuszu, to doskonały moment na krótkie artystyczne i organizacyjne podsumowanie najważniejszych zdarzeń, koncertów i wykonawców. Należy również podkreślić, że od samego początku, Spotkania mają swoją specyficzną formułę artystyczną. Przez różnorodne projekty, śpiew chóralny, konkursy kompozytorskie i poetyckie, rozpowszechnianie kultu Świętego Józefa Kaliskiego.

Historia Wielkopolskich Spotkań Chóralnych „Carmen Sacrum Festival” sięga 1992 roku, kiedy to
z pomysłem zorganizowania „Spotkań Chórów Kościelnych” zwrócił się do ówczesnego Kustosza Sanktuarium św. Józefa ks. prałata Lucjana Andrzejczaka Marek Łakomy, dyrygent Chóru Męskiego „Echo”. Pomysł ten trafił na dobry grunt i mógł się doczekać realizacji w momencie, gdy 17 marca 1993 roku w Poznaniu podpisane zostało porozumienie pomiędzy Wojewodami województw: kaliskiego, konińskiego, leszczyńskiego, pilskiego, poznańskiego i sieradzkiego w sprawie współpracy w zakresie upowszechnienia kultury. Współpraca miała być prowadzona bardzo szeroko ze szczególnym uwzględnieniem amatorskiego ruchu artystycznego i edukacji kulturalnej mieszkańców.

Wspierając się tymi postanowieniami Zarząd Towarzystwa Śpiewaczego „Echo” w Kaliszu wspólnie
z Oddziałem Wojewódzkim Polskiego Związku Chórów i Orkiestr w Ostrowie Wielkopolskim zaprosili po raz pierwszy w niedzielę 24 kwietnia 1994 roku do Bazyliki św. Józefa 8 zespołów chóralnych. Kierownictwo organizacyjne objął Prezes Towarzystwa Kazimierz Pasternak, a sprawami artystycznymi kierował Marek Łakomy. Do organizacji przeglądu włączyli się również Wojewoda Kaliski i Diecezjalna Komisja ds. Muzyki Sakralnej i Śpiewu Kościelnego Diecezji Kaliskiej. Trzeba również dodać, że wielkim orędownikiem tego pomysłu był Prezes Oddziału PZChiO Jan Dodot.

Spotkania nie były konkursem. Nie było jury i nie oceniano poziomu artystycznego zespołów. Jedynym zasadniczym punktem występu miało być zaśpiewanie, co najmniej jednej pieśni do św. Józefa lub św. Rodziny. Ta zasada obowiązuje zresztą do dnia dzisiejszego.

Dodatkowym elementem, wzbogacającym przebieg Spotkań były wydawane śpiewniki z pieśniami chóralnymi. W kolejnych latach imprezę przekształcono w Wielkopolskie Spotkania Chóralne „Carmen Sacrum”, w których udział brały również chóry świeckie, chcący zaprezentować w Kaliszu utwory do świętego Józefa. Na festiwal zaczęły przyjeżdżać zróżnicowane składy wykonawcze: chóry dziecięce, młodzieżowe, żeńskie, męskie, chłopięco – męskie, czy mieszane osób dorosłych.

Z okazji jubileuszu 1000 - lecia chrześcijaństwa w Polsce (1996) wszystkie zespoły uczestniczące w VII Spotkaniach otrzymały na pamiątkę statuetki świętego Józefa Kaliskiego, zaprojektowane przez kaliskiego rzeźbiarza – Andrzeja Oźminę. Wręczanie statuetek z brązu, stało się od tego momentu stałym elementem festiwalu.

Przez następne lata do Kalisza zjeżdżały chóry z całej Polski, a także zespoły zagraniczne (Mohylew, Mińsk – Białoruś, Lwów i Kijów – Ukraina, Heerhugovaard – Holandia, Berlin, Hamm - Niemcy). Podczas Spotkań wykonywano również utwory, w których śpiewali znakomici polscy soliści: Izabella Kłosińska (sopran), Małgorzata Pańko (mezzosopran), Zdzisław Kordyjalik (tenor), Wojciech Gierlach (bas). Wielokrotnie występom podczas festiwalu akompaniowała Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Kaliskiej.

Organizatorzy zapraszali do Kalisza chóry nie tylko katolickie, ale również te, które wykonywały pieśni i piosenki innych wyznań. W pierwszą rocznice śmierci Czesława Niemena Chór Chłopięco – Męski Bazyliki Kaliskiej z towarzyszeniem Filharmonii Kaliskiej i zespołu Części Zamienne zaśpiewał piosenki tego znakomitego artysty w opracowaniu Marka Łakomego. Gościem specjalnym koncertu był zaprzyjaźniony Chór "Kopernik" III LO w Kaliszu, przygotowany przez Henrykę Iglewską - Mocek.

Zmieniały się warunki społeczno – polityczne, finansowe, ewoluowała nazwa Spotkań. Festiwal
z czasem obrósł w Ogólnopolskie Konkursy Kompozytorskie „Vox Basilicae Calissiensis” (1997, 2000, 2005, 2011) i Poetyckie „Redemptoris Custos” (1998, 2001, 2010, 2015).

Ideą konkursów było dostarczenie nowych tekstów o św. Józefie, patronie Bazyliki, Miasta Kalisza
i Diecezji Kaliskiej. Z tekstów tych następnie korzystali kompozytorzy, pisząc zarówno utwory chóralne
a cappella, jak i pieśni jednogłosowe z towarzyszeniem organów.

Do współorganizacji powyższych przedsięwzięć dołączali: Fundacja św. Józefa, Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Adama Asnyka w Kaliszu, Sanktuarium św. Józefa, Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, Agencja Promocji Kultury M. Ł. w Kaliszu. Projekty dofinansowywali również Marszałek Województwa Wielkopolskiego i Prezydent Miasta Kalisza.

W 2013 roku, minęło XX lat od pierwszego wspólnego spotkania chórów. Z tej okazji wydano płytę
z 15 pieśniami przeznaczonymi do śpiewania przez wiernych podczas nabożeństw, które zostały nagrodzone
i wyróżnione w Ogólnopolskich Konkursach Kompozytorskich. Płyta nagrana została przez Chór Chłopięco – Męski Bazyliki Kaliskiej. Akompaniament powierzono Łukaszowi Smoleńskiemu, a zespół od strony emisyjnej przygotowała Henryka Iglewska – Mocek.

W 2013 roku minęła również pierwsza rocznica śmierci znanego chórmistrza, twórcy „Poznańskich Słowików” – prof. Stefana Stuligrosza. Jego pogrzeb w Poznaniu odbył się podczas XIX edycji Wielkopolskich Spotkań Chóralnych, dlatego Organizatorzy, jako „Gwiazdę” XX festiwalu zaprosili Chór Chłopięcy i Męski Filharmonii Poznańskiej „Poznańskie Słowiki” pod dyr. Macieja Wielocha. W programie koncertu znalazła się m.in. pieśń „Na początku było słowo”, skomponowana przez poznaniankę, Agnieszkę Zdrojek – Suchodolską. Utwór ten zdobył pierwszą nagrodę Konkursie Kompozytorskim Vox Basilicae Calissiensis w 2011 roku.

W 2014 roku „Gwiazdą” festiwalu był znany na całym świecie męski sekstet wokalny "Affabre Chamber Singers", który również rozpoczął swój występ od pieśni „Na początku było słowo”.

W 2017 roku nowym elementem festiwalu stal się koncert plenerowy pod basztą „Dorotką „DEO ET HOMINIBUS” (Bogu i ludziom). Wykonano na nim m.in. pieśni do świętego Józefa, nagrodzone
na wcześniejszych konkursach kompozytorskich.

Z okazji 25. lecia, w czasie Jubileuszowej Mszy Świętej Koncelebrowanej przez J. E. ks bpa Łukasza Buzuna nastąpiło prawykonanie Mszy nr 15 Bernarda Stielera „O ŚWIĘTYM JÓZEFIE KALISKIM”. Wykonawcami były chóry kaliskie i Zespół Instrumentalny CAMERATA CALISSIENSIS. Całością dyrygował Marek Łakomy.

Rok później młodzi muzycy i śpiewacy z naszego miasta wykonali „Oratorium do Świętego Józefa Kaliskiego”, skomponowane przez Piotra Pałkę do tekstu Aleksandry Polewskiej. Prawykonanie tego dzieła było również elementem jubileuszowego, 50. Ogólnopolskiego Sympozjum Józefologicznego, na które przybyli goście nie tylko z Polski, ale również z całego świata.

Rok 2020. był czasem bardzo trudnym dla wszystkich przedsięwzięć artystycznych, ze względu na pandemię koronowirusa. Zespoły w całym kraju nie mogły się spotykać, nie mogły uczestniczyć fizycznie
w próbach. Rozwiązaniem okazał się Internet. Zarówno próby jak i emisja głosu odbywały się zdalnie.
W związku z powyższym zamówiono u poznańskiej literatki Marty Ploty tekst Hymnu do świętego Józefa Kaliskiego „Pandemii odsuń cień”. Muzykę skomponował zaprzyjaźniony poznański kompozytor Bernard Stieler. Utwór ten został nagrany przez Chór Bazyliki Kaliskiej wspólnie z zespołem Wielebny Blues Band. Nakręcono również do tej muzyki film i tak powstał teledysk.

25 września 2020 roku płytę DVD z tym utworem przekazał podczas audiencji Papieżowi Franciszkowi Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Pan Andrzej Duda.

Koronawirus, niestety, zadomowił się na dłużej i również miał zasadniczy wpływ na Carmen Sacrum. Festiwal nie odbył się tradycyjnie w czerwcu, a został przesunięty na grudzień. Po raz pierwszy nowym kierownikiem artystycznym przedsięwzięcia została Małgorzata Piotrowska, która we wrześniu przejęła kierownictwo w Chórze Bazyliki Kaliskiej. 17 grudnia 2021 r. o godz. 20:00 w katedrze św. Mikołaja w Kaliszu odbył się koncert pt. „Kolęd Pełni – Rodzinne Kolędowanie”, który z racji pandemii był równocześnie
XXIX edycją Carmen Sacrum Fetival. Koncert retransmitowała TVP3 w Święta Bożego Narodzenia.

Tak doszliśmy do roku bieżącego, do XXIX Spotkań. Pandemia oficjalnie się skończyła, ale wywarła katastrofalny wpływ na amatorski ruch chóralny. Wiele zespołów zawiesiło artystyczną działalność, inne wielkim trudem zaczynają powracać do swojej codzienności. Taki stan rzeczy odbija się również na naszym przedsięwzięciu. Nowa kierownik artystyczny zmuszona została do przełamania tych wszystkich trudności. Carmen Sacrum Festival powrócił do pierwotnego terminu i programu. Odbędzie się w sobotę 25 czerwca br.
w Narodowym Sanktuarium Świętego Józefa w Kaliszu o godz. 18.00. Na początek msza święta w intencji wszystkich chórzystów i organizatorów, a następnie koncert. Usłyszymy występy trzech chórów:

1. Żeńskiego Chóru Iuvenes Corda pod dyr. prof. dr hab. Anny Olszewskiej

2. Zespołu Wokalnego „Portamento” pod dyr. Bożeny Magdaleny Mrózek

3. Chóru Bazyliki Kaliskiej pod dyr. Małgorzaty Piotrowskiej

Koncert będzie nagrywany i udostępniony online.

Podsumowując tę notatkę należy podkreślić, że głównym organizatorem wszystkich Spotkań jest Towarzystwo Śpiewacze „Echo” w Kaliszu, a szczególnie prezesi: Kazimierz Pasternak, Leszek Harendarz, Helena Radziłowicz i obecnie Joanna Walczak. Projekt nie mógłby być realizowany, gdyby nie przychylność i poparcie proboszczów Sanktuarium: śp. ks. prałata Lucjana Andrzejczaka i prałata Jacka Ploty. Przedsięwzięcie to realizowane było również ze wsparciem Biskupów Kaliskich, Wojewodów, Marszałków Województwa Wielkopolskiego i Prezydentów Miasta Kalisza. Informację medialną zapewniali: Ziemia Kaliska, Głos Wielkopolski, Życie Kalisza, Opiekun - Dwutygodnik Diecezji Kaliskiej, TVP3, TV Dom Józefa, Kaliska Telewizja Kablowa Tele Cal, Telewizja Lokalna Teletop. Cieszyć się należy również z tego, że obecna technika pozwala udostępniać to wydarzenie online w Internecie.

Wszystkim, którzy przyczyniali się do rozwoju naszych Wielkopolskich Spotkań Chóralnych „Carmen Sacrum Festival”, z całego serca, gorąco, dziękujemy.

Marek Chojnacki