Pierwsze działania Komisji Pamięci Historycznej Miasta Kalisza. W Katedrze Kaliskiej powstanie specjalny napis

Powołana w kwietniu br. Komisja Pamięci Historycznej ma doradzać władzom Miasta w sprawach pamięci narodowej.

- W kwietniu prezydent Kalisza Krystian Kinastowski powołał Komisję Pamięci Historycznej Miasta Kalisza. Jej celem jest upamiętnienie miejsc i obiektów związanych z dziejami miasta w przestrzeni urbanistyczno-historycznej oraz ocalenie od zapomnienia. To jest najważniejszy cel tej Komisji. Jej zadaniem jest stworzenie listy miejsc, które powinny zostać w Kaliszu upamiętnione - mówił wiceprezydent Kalisza Grzegorz Kulawinek.

O szczegółach zadań i pracy Komisji opowiedziała przewodnicząca Komisji dr Grażyna Schlender.

- Komisja jest organem doradczym. Doradzamy prezydentowi Kalisza. Jest organizacją pożytku publicznego a jej członkowie działają na zasadach wolontariatu. Do zadań Komisji należy współpraca z prezydentem w sprawach pamięci historycznej miasta - mówiła dr Grażyna Schlender, dyrektor Archiwum Państwowego w Kaliszu.

Ważne obiekty i miejsca w Kaliszu zostaną oznaczone stosownymi i czytelnymi tablicami informacyjnymi lub tabliczkami. Komisja zamierza uwzględnić zarówno budynki istniejące, jak i te, które nie dotrwały do naszych czasów. 

- Pomysł, jest taki, żeby idąc ulicami Kalisza, czytać historię miasta. To jest myśl przewodnia, która będzie nam cały czas towarzyszyć. Wyobraźmy sobie, że jesteśmy obok przychodni na Rogatce. Nie wszyscy wiedzą, ze jest to budynek historyczny, który pochodzi z 1841 roku, został zaprojektowany przez słynnego architekta Marconiego z przeznaczeniem na pierwszy nowoczesny szpital w Kaliszu czyli Szpital Świętej Trójcy. Marconi zaprojektował także więzienie kaliskie. Nie wiemy co się działo w tym więzieniu, jakie ważne wydarzenia dla historii Kalisza - mówi dr Grażyna Schlender. - Ciekawym przykładem jest też kolegium pojezuickie. Też nie wszyscy wiedzą, że ten budynek został ufundowany w XVI wieku przez arcybiskupa Karnkowskiego. W tym budynku mieścił się korpus kadetów, który został założony przez Niemców po II rozbiorze Polski, a zlikwidowany przez Rosjan po powstaniu listopadowym. 

Zadaniem Komisji będzie więc przybliżenie tej historii mieszkańcom oraz turystom. 

Pierwszym, realizowanym przez komisję zadaniem, jest przygotowanie epitafium księcia Mieszka III Starego. Z prośbą w tej sprawie zwrócił się do prezydenta Andrzej Kaszubkiewicz, miłośnik historii Kalisza oraz znawca historii Polski z epoki pierwszych Piastów, były dyrektor Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.

– Choć Mieszko Stary był silnym i zasłużonym władcą, osoby jego nie upamiętniają żadne tablice czy napisy, ponieważ gród na Zawodziu w Kaliszu, gdzie miała znajdować się jedna z jego siedzib, upadł i stracił na znaczeniu. W pierwszej połowie wieku XIII, kiedy Prosna zmieniła koryto i przesunęła się pół kilometra na wschód w kierunku ulicy Łódzkiej, I warowny książęcy gród, który znajdował się na wyspie, połączył się z lądem. Miejsce pochówku Mieszka III Starego znajduje się obecnie w rezerwacie archeologicznym na Zawodziu na obrzeżach Kalisza, nieopodal drewnianego kościółka św. Wojciecha – informuje dr Grażyna Schlender.

Epitafium zostanie umieszczone w Kaliskiej Katedrze, w miejscu uzgodnionym z księdzem prałatem Adamem Modlińskim. Zgodę na umieszczenie wydało konserwator zabytków. Projekt tablicy wykonał Maciej Garbowicz, członek Komisji. Oprócz napisów w językach polskim i łacińskim projekt uwzględnia wizerunek Mieszka III Starego w formie odlewu.

- Będzie to projekt wykonany z kamienia naturalnego połączonego z elementami metalowymi, które będą odlewane w pracowni rzeźbiarskiej. Wizerunek widoczny na projekcie jest odzwierciedleniem pateny. Przeniesiemy go w formie odlewu, który zostanie wkomponowany w element kamienny. Możliwe, że zaprezentujemy w miniaturze rewers tej pateny - mówił Maciej Garbowicz. 

Komisja zachęca mieszkańców, by przekazywali jej propozycje obiektów, które powinny być upamiętnione z uwagi znaczącą rolę w historii Polski lub Kalisza lub są związane z osobami, które pełniły ważną rolę w dziejach miasta. Pomysły należy przekazywać na adres: Archiwum Państwowe w Kaliszu, ulica Poznańska 207, 62-800 Kaliszu lub sekretariat@archiwum.kalisz.pl.

W skład Komisji Pamięci Historycznej Miasta Kalisza wchodzą regionaliści, historycy, archiwiści, archeolodzy - znawcy i pasjonaci dziejów Kalisza: 

Przewodniczącą komisji jest dr Grażyna Schlender, historyk i bibliotekarz, dyrektor Archiwum Państwowego w Kaliszu. Od wielu lat prowadzi badania najnowszej historii Kalisza, jest autorką prac na temat żołnierzy wyklętych i „Solidarności” Regionu Wielkopolska Południowa. Opublikowała takie pozycje jak: „Biblioteka Asnykowska”, „60 lat działalności Archiwum Państwowego w Kaliszu. Zarys dziejów”, czy „Historia Polski w pieśni. W stulecie odzyskania niepodległości”. Autorka wielu biogramów, m.in. w „Encyklopedii Solidarności. Opozycja PRL 1976-1989” i „Słowniku Biograficznym Wielkopolski Południowo-Wschodniej” oraz opracowań w publikacjach ogólnopolskich, m.in. „NSZZ Solidarność” Polska Zachodnia” pod red. Łukasza Kamińskiego i Grzegorza Waligóry, t. 4 (Warszawa 2010) oraz „Nie zapomnijcie tamtych dni. 40. rocznica powstania NSZZ „Solidarność” (Warszawa-Szczecin, 2021). W ramach Programu Telewizji Poznań Wielkopolska Każdego Dnia przypomina najważniejsze wydarzenia i postacie z dziejów Kalisza i ziemi kaliskiej. Członek Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Archiwaliów i Stowarzyszenia Archiwistów Polskich Oddział w Kaliszu.

Zastępca przewodniczącego:
Leszek Ziąbka - historyk, archeolog, muzealnik, członek Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich Oddział w Poznaniu, przez ponad 30 lat pracownik Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej, gdzie był kierownikiem Działu Archeologii i Rezerwatu Archeologicznego na Zawodziu w Kaliszu. Obecnie stały współpracownik Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie. Znawca średniowiecza, Kalisza i ziemi kaliskiej. Współodkrywca celtyckiej mennicy pod Kaliszem, popularyzator najstarszej historii Kalisza i grodu na Zawodziu. Doktorant w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Samorządowiec.

Członkowie:
Sławomir Lasiecki - człowiek o wielu zainteresowaniach, z wykształcenia chemik, pasjonat historii i regionalista. Aktywny działacz PTTK Oddział w Kaliszu, m.in. organizator Zjazdu Państwowej Służby Konserwatorskiej i Społecznych Opiekunów Zabytków. W ramach Polskiego Towarzystwa Historycznego założył sekcje archeologiczną, członek Zarządu Klubu Historycznego im. Generała Stefana Roweckiego Grota. Od wielu lat działa w Ochotniczej Straży Pożarnej w Kaliszu, ratownik Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratowniczego. Samorządowiec.

Dr Jarosław Dolat pracuje w Muzeum Historii i Przemysłu w Opatówku, przewodniczący Komisji Opieki nad Zabytkami PTTK, członek PTH. Jego zainteresowania koncentrują się wokół kultury materialnej, m.in. starych fabryk i zabytkowych cmentarzy oraz budynków o dużej wartości architektonicznej. Autor wielu publikacji, m.in. „Fabryki Kalisza i okolic”. Poza tym zamieszczał swoje prace m.in. w „Zeszytach Naukowych KTPN”, „Kronice Wielkopolski”, „Wiadomościach Historycznych”, „Roczniku Łódzkim” i „Słowniku Biograficznym Wielkopolski Południowo-Wschodniej”.

Maciej Garbowicz - kaliszanin z urodzenia, absolwent wydziału Architektury Wnętrz Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu. Menadżer w firmie deweloperskiej FB Antczak. Prywatnie pasjonuje się podróżami, wędkarstwem, fotografią, falerystyką oraz rzekami. Znawca Prosny – autor profilu „Prosna od źródeł”. Członek zespołu redakcyjnego czasopisma „Wiadomości Wędkarskie”. Dokonania z obszaru architektury wnętrz, fotografii i grafiki realizowane i wystawiane były zarówno w kraju, jak i poza granicami.

Dr Sławomir Przygodzki - historyk i nauczyciel historii w Liceum Ogólnokształcącym im. M. Kopernika, długoletni członek KTPN i PTH. Naukowiec, badacz, źródłoznawca. Autor wielu pozycji naukowych i popularnonaukowych. Pisał m.in. o kaliskich klasztorach jezuitów i franciszkanów, a także o szkole, w której uczy - „Szkoła dwojga imion. Dzieje Gimnazjum i Liceum Anny Jagiellonki i Mikołaja Kopernika w Kaliszu”. Ważnym obszarem jego zainteresowań są mniejszości narodowe, m.in. żydowska, niemiecka, rosyjska i macedońska. Jest autorem takich pozycji jak: „Kalisz wielokulturowy”, „Kalisz-miasto otwarte. Mniejszości narodowe i religijne w dziejach Kalisza i Ziemi Kaliskiej”.

Z ramienia Prezydenta Miasta Kalisza członkiem Komisji jest Grażyna Dziedziak naczelnik Wydziału Kultury i Sztuki, Sportu i Turystyki Urzędu Miasta Kalisza.