Ocena dostępnych rozwiązań ułatwiających godzenie ról zawodowych i rodzinnych

2011-06-09 18:53:17 Bartosz Nawrocki

W polskim prawie przewidziano kilka rozwiązań, które mają ułatwiać godzenie życia zawodowego i rodzinnego. Niektóre z nich są dostępne wyłącznie dla matek, inne także dla ojców . Dla rodziców istotne jest przesunięcie pracy bliżej domu (elastyczność miejsca pracy, telepraca, elastyczne godziny pracy) lub stworzenie placówek opieki nad dzieckiem bliżej pracy (wsparcie w opiece nad dzieckiem udzielane przez pracodawcę – organizacja przyzakładowych placówek lub dofinansowanie opieki).

Urlopy i wsparcie finansowe dla rodziców
Pierwsze wsparcie, zaraz po narodzinach dziecka, to urlop macierzyński, mający zapewnić noworodkowi bezpośrednią opiekę matki, natomiast samej matce – ochronę zdrowia w ostatnim okresie ciąży i tuż po porodzie. Następnie istnieje możliwość skorzystania z urlopu wychowawczego. Jego zaletą jest samodzielna opieka nad potomkiem. Generuje on jednak dłuższą przerwę w pracy zawodowej, która może mieć negatywny wpływ na dalszy przebieg kariery. Wymiar urlopu wychowawczego to 3 lata i można wykorzystywać go w częściach – nie dłużej jednak, niż do ukończenia przez dziecko 4 roku życia. W Polsce z urlopu wychowawczego może korzystać każde z rodziców lub opiekunów, którego ogólny staż pracy wynosi co najmniej sześć miesięcy i który jest pracownikiem w rozumieniu Kodeksu pracy. Tym bardziej warto zwrócić uwagę na istotne dysproporcje: wśród osób, którym w 2008 roku przysługiwało prawo do urlopu wychowawczego tylko 34,1% skorzystało z takiej możliwości – wśród mężczyzn zaledwie 2,5%, wśród kobiet 49,9% .
Polscy rodzice, którzy chcą godzić życie zawodowe z opieką nad małym dzieckiem, mierzą się z problemem zorganizowania potomkowi właściwej opieki. Według Prognozy ludności na lata 2008-2035 (GUS Departament Badań Demograficznych, Warszawa 2009), najczęściej wykorzystywaną formą opieki nad dziećmi jest opieka współmałżonka lub partnera – korzysta z niej 34,2% rodziców dzieci do lat 14 (niemal połowa żonatych mężczyzn wskazywała na żonę, zaś niemal co piąta zamężna kobieta – męża). Kolejne 32% rodziców korzysta z pomocy krewnych. Tym samym oznacza to, że w przypadku dwóch na trzy rodziny opiekę nad dzieckiem sprawują członkowie rodziny. Z publicznych placówek opieki korzystało 16,4% rodziców. Natomiast pozostałe formy opieki to opłacane opiekunki – 1,8% (odsetek ten może być zaniżony ze względu na niemal powszechną praktykę zatrudniania opiekunek bez umowy o pracę), prywatne placówki opieki – 0,6%, a także sąsiedzi i przyjaciele – 0,7%, 14% badanych stwierdziło, że nie korzysta z opieki nad dzieckiem. Pozytywne zmiany w tych proporcjach mogą nastąpić w związku z przyjętą w ostatnim czasie tzw. ustawą żłobkową, dotyczącą form opieki dla dzieci do lat 3. Przewiduje ona różne formy opieki nad najmłodszymi: żłobek, klub dziecięcy, opiekun dzienny oraz niania. Istotną nowością jest także możliwość wliczania przez pracodawcę do kosztów uzyskania przychodów wszystkich wydatków poniesionych na stworzenie i funkcjonowanie żłobka przy zakładzie pracy, o ile tych kosztów nie ponoszą rodzice – wyjaśnia dr Elwira Gross-Gołacka, Dyrektor Departamentu Analiz Ekonomicznych i Prognoz w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej.
Elastyczne formy zatrudnienia
Elastyczne formy zatrudnienia to rozwiązanie bardzo istotne dla kobiet, które najczęściej korzystają z urlopów wychowawczych. Długa przerwa w pracy, związana z koniecznością zapewnienia opieki dziecku, powoduje utratę kontaktu z rynkiem i środowiskiem pracy. W rezultacie dezaktualizują się kwalifikacje zawodowe kobiet i powrót do pracy staje się jeszcze trudniejszy.
Kodeks pracy przewiduje kilka rozwiązań w tym zakresie. Istotnym ułatwieniem godzenia ról rodzinnych i zawodowych są takie elastyczne formy zatrudnienia, jak telepraca, praca tymczasowa (tzw. leasing pracowników), praca na zastępstwo (na czas określony), praca w domu. – twierdzi dr Elwira Gross-Gołacka, Dyrektor Departamentu Analiz Ekonomicznych i Prognoz w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. Innym istotnym udogodnieniem wydaje się być praca w niepełnym wymiarze czasu pracy w różnych formach: ½ lub ¾ etatu – rozwiązanie bardzo popularne w krajach Unii Europejskiej, gdzie w czasie niepełnowymiarowym pracuje niemal 18% wszystkich zatrudnionych, a 1/3 tej grupy stanowią kobiety. Taka forma zatrudnienia pozwala dostosować ilość pracy do potrzeb pracownika i preferencji pracodawcy oraz ułatwia kobietom powrót do pracy po urodzeniu dziecka. Podobne możliwości daje dzielenie pracy (job-sharing) między dwóch lub więcej zatrudnionych, które w praktyce zwykle oznacza, że każdy pracownik wykonuje określone obowiązki tylko w niektóre dni tygodnia. Obecnie z tej formy zatrudnienia w większości korzystają kobiety.
Postawy wobec rozwiązań ułatwiających godzenie ról zawodowych i rodzinnych
To, co najbardziej przeszkadza młodym matkom, to zbyt duża liczba godzin pracy, mała elastyczność w tym zakresie, oraz brak dobrej alternatywy wobec opieki matki (brak miejsc w żłobkach czy przedszkolach). Trzy najważniejsze w opinii matek udogodnienia, które ułatwiłyby organizację opieki nad dzieckiem przy pracy zawodowej to możliwość pracy z domu, ruchome godziny pracy oraz przedszkola przyzakładowe. Podstawową obawą formułowaną wobec dostępnych form, jak zmniejszenie wymiaru czasu pracy, jest kwestia wykorzystywania przez pracodawcę – formalnego skrócenia czasu pracy przy pełnoetatowym obciążeniu obowiązkami.
W polskich warunkach kulturowych obowiązek opieki nad dzieckiem spoczywa przede wszystkim na matce, niezależnie od tego czy jest pracująca, czy nie. Według badań „Mama w pracy” przeprowadzonych przez Fundację Świętego Mikołaja badani rodzice postulują prowadzenie działań mających ułatwić godzenie ról zawodowych i rodzinnych w dwóch kierunkach. Przede wszystkim istotne jest przesunięcie pracy bliżej domu (elastyczność miejsca pracy, telepraca, elastyczne godziny pracy) lub stworzenie placówek opieki nad dzieckiem bliżej pracy (wsparcie w opiece nad dzieckiem udzielane przez pracodawcę – organizacja przyzakładowych placówek lub dofinansowanie opieki). Spostrzeżenia te pokrywają się z ustaleniami innych badań przeprowadzonych w ramach projektu „Elastyczny Pracownik – Partnerska Rodzina” z młodymi rodzicami w wybranych województwach. Wyniki badań wskazują, iż najważniejsze dla sprawnego godzenia życia zawodowego i rodzinnego są kwestie związane z dopasowaniem oferty placówek opiekuńczych do możliwości i potrzeb rodziców – a więc zmniejszenie opłat i dopasowanie godzin pracy do czasu pracy rodziców.

Jeśli spodobał Ci się nasz artykuł,

wrzuć nam coś do kapelusza :)

Wesprzyj jednorazowo

Wdzięczny Zespół Calisia.pl

Przeglądaj artykuły z 16 lat istnienia portalu Calisia.pl - od 2007 roku do dziś !

Opinie użytkowników:

Te artykuły mogą cię zainteresować