Mocne zakończenie święta jazzu w Kaliszu z Trio z RPA!

W niedzielny wieczór, w ostatnim dniu Festiwalu odbyły się trzy koncerty, z których ostatni w wykonaniu Trio Nduduzo Makhathini  z RPA z pewnością kaliska publiczność zapamięta na długo.  Artyści "wpadli do Kalisza" w ramach swojego tournee po Europie i świecie. Nduduzo Makhathini  przedstawił się jako wszechstronny artysta nie tylko wirtuoz fortepianu, ale też mistyk i przewodnik duchowy, dlatego mówi się, że "uprawia" spritual jazz. Publiczność zaangażowała się w śpiew i misterium. Było sporo śmiechu i pozytywnej energii.  

Tego wieczoru wystąpiła też bardzo utytułowany zespół  DAINIUS PULAUSKAS ACOUSTIC GROUP  z Litwy oraz Trio Joanny Dudy z Polski.

Podczas wieczoru uhonorowano także dwóch głównych organizatorów kaliskiego Festiwalu Pianisto Jazzowych: Pawła Brodowskiego,  który po 30 latach pełnienia funkcji dyrektora artystycznego Festiwalu, zdecydował się ustąpić z tej funkcji, oraz Jana Cegiełkę, który także jest utożsamiany z tym wyjątkowym wydarzeniem.  Muzykom podziękowała w imieniu publiczności -  Marzena Wodzińska reprezentująca  Urząd Marszałkowski.  

Międzynarodowy Festiwal Pianistów Jazzowych w Kaliszu rozpoczął drugie półwiecze. 51. edycja odbyła się w dniach 21-24 listopada. Wieczór inauguracyjny uświetnił koncert wirtuoza fortepianu Krzysztofa Herdzina, któremu w programie „Wanderer’s Notes” towarzyszyła Orkiestra Smyczkowa Filharmonii Kaliskiej p/b Rubena Silvy. Orkiestrowy set poprzedziło polsko-francuskie duo Krzysztof Kobyliński & Erik Truffaz.

22 listopada zagrali Mateusz Palka Trio „Melodies. The Magic Mountain”, Michał Tokaj Quintet w projekcie „Tribute to Andrzej Trzaskowski” przygotowanym specjalnie na zamówienie festiwalu oraz nowa formacja muzyków legendarnej, rozwiązanej już amerykańskiej grupy wokalnej The Manhattan Transfer – Janis Siegel & Yaron Gershowsky w programie „The Colors of My Life”.

23 listopada wystąpił grecko-szwajcarski duet fortepianowy Tania Giannouli/Nik Bartsch, Marta Król & Paweł Tomaszewski Group „Tribute to The Police” i Affredo Rodriguez Trio z Kuby.

24 listopada zagrali Joanna Duda Trio, Dainius Pulauskas Acoustic Group z Litwy oraz reprezentujące wytwórnię Blue Note, zjawiskowe Nduduzo Makhathini Trio z RPA.

W festiwalowym klubie Calisia One wystąpili Mateusz Kaszuba Trio i Hania Derej Quintet.

Niedzielę zwieńczył Nduduzo Makhathini Trio. Nduduzo Makhathini odbywa teraz ze swoim triem światowe tournée prezentując materiał ze swojej najnowszej, bluenote’owskiej płyty. Kalisz był jedynym w Polsce przystankiem jesiennej trasy. Nduduzo Makhathini jest pianistą, kompozytorem, pedagogiem, uzdrowicielem i filozofem. 

JOANNA DUDA TRIO (Polska)

Joanna Duda – fortepian, elektronika
Maksymilian Mucha – kontrabas/efekty elektroniczne
Michał Bryndal – perkusja

Trio pianistki Joanny Dudy to grupa posługująca się zarówno instrumentami akustycznymi, takimi jak fortepian, kontrabas i perkusja, jak i bogatym instrumentarium elektronicznym. Muzycy starają się unikać powszechnie stosowanych brzmień, używają własnych sampli, dzięki czemu nadają indywidualny charakter elektronicznym dźwiękom. Podczas improwizacji skupiają się na ruchomych, rytmicznych, nieregularnych motywach jako małych, niezależnych bytach samych w sobie. Cały ich przekaz muzyczny stopiony w jedną całość pozwala na tworzenie narracji za pomocą warstw, a nie solówek w tradycyjnym rozumieniu.

Trio powstało pod koniec 2017 roku podczas pracy nad solowym albumem liderki „Keen” (Alpaka Records, 2019). Początkowo Joanna zakładała, że ​​będzie grała z zespołem utwory przeznaczone na tę płytę, ale szybko zdała sobie sprawę, że mając do dyspozycji muzyków, może stworzyć coś zupełnie innego.

W rezultacie wspólnej pracy powstało akustyczne brzmienie, w którym dominuje rytm, a elektronika działa jako czwarty, równoprawny element w zespole. Pod koniec 2018 roku ustalił się obecny skład grupy z Maksymilianem Muchą i Michałem Bryndalem.

Podstawową zasadą funkcjonowania tego tria jest wzajemne słuchanie się muzyków i zrelaksowana atmosfera we wzajemnych kontaktach. W grudniu 2021 r. ukazał się album tej formacji „Fumitsuke” (Echo Production). Podobnie, jak solowy krążek Joanny Dudy, także i to wydawnictwo doczekało się pozytywnego przyjęcia krytyki. „Jazz, preparacje, groove, ambient, minimal, trochę baroku, trochę romantyzmu, trochę humoru, brzmienia naturalne, brzmienia syntetyczne – to nie są klocki z tego samego kompletu, ale pianistce udaje się złożyć z nich solidną (choć zadziwiającą formą!) budowlę” – tak na łamach „Jazz Forum” pisał o płycie Tria Tomasz Gregorczyk.

W ostatnich latach Joanna Duda Trio zagrało na dużych festiwalach w USA, Kanadzie, Anglii, Niemczech (m.in. podczas targów jazzu jazzahead! 2018 w Bremie – wówczas z perkusistą Maxem Andrzejewskim), Włoszech i innych krajach, konsekwentnie buduje też społeczność fanów na arenie międzynarodowej.

Joanna Duda jest oryginalną i charyzmatyczną pianistką, kreatorką elektronicznych brzmień, kompozytorką, producentką, tworzy także instalacje artystyczne, często posługuje się wizualizacjami. Absolwentka Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku w klasie fortepianu, którą ukończyła w 2007 r. W latach 2010 oraz 2012 była laureatką Stypendium Kulturalnego Miasta Gdańska, nominowano ją również do nagród Gwarancje Kultury 2011 TVP Kultury oraz Grand Prix Jazz Melomani.

Max Mucha – jeden z najbardziej rozchwytywanych kontrabasistów jazzowych w Polsce, absolwent Instytutu Jazzu Akademii Muzycznej w Katowicach w klasie kontrabasu Adama Kowalewskiego. Kształcił się także pod okiem Grega Cohena w Jazz Institut Berlin. Obecnie mieszka w stolicy Niemiec i jest aktywny na polskiej i europejskiej scenie muzycznej. Współpracował z takimi muzykami jak Christian Scott, Greg Osby, Dominik Wania, Adam Pierończyk, Mateusz Pospieszalski, Maciej Obara, Kuba Płużek, Elias Stemeseder, Max Andrzejewski, Szymon Mika. Występował na wielu europejskich festiwalach, m.in. Jazzfest Berlin, Moers Festival, Warsaw Summer Jazz Days. Jest laureatem licznych nagród na europejskich festiwalach, takich jak Jazz Hoileaart w Belgii, Getxo Jazz w Hiszpanii czy Jazz Juniors. Jest również członkiem zespołu śpiewaczego Monodia Polska Adama Struga, praktykującego dawne polskie pieśni religijne i świeckie.

Michał Bryndal – perkusista, absolwent Wydziału Sztuk Pięknych na UMK w Toruniu (2007) i Instytutu Jazzu na Akademii Muzycznej w Katowicach (2009). Jest członkiem tria jazzowego Stryjo (z Nikolą Kołodziejczykiem na fortepianie i Maćkiem Szczycińskim na kontrabasie). Od 2011 r. gra w zespole Voo Voo. Występował także w grupie SOFA. Posługuje się unikalną techniką uderzania specjalnie wyprofilowanymi kawałkami drewna w przedmioty wykonane z mieszanki metalu, drewna i tworzyw sztucznych generując w ten sposób dźwięk. Wraz z grupą The Fellows Quintet otrzymał nagrodę główną festiwalu Jazz Juniors 2005 w Krakowie. Współpracował także m.in. z zespołami Storyboard (z Adamem Bałdychem na skrzypcach i armeńskim akordeonistą Davidem Yengibarianem) i Power of the Horns Piotra Damasiewicza.

W 2010 roku dołączył do Kwintetu Wojtka Mazolewskiego, z którym nagrał takie albumy jak „Smells Like Tape Spirit”, „Wojtek w Czechosłowacji” (obie 2011) czy „Polka” (2015). W 2010 rozpoczął współpracę z zespołem Adama Bałdycha Damage Control. Wziął udział w nagraniu płyty „Chord Nation” Orkiestry Nikoli Kołodziejczyka, która otrzymała w 2015 r. nagrodę Fryderyk w kategorii Jazzowy Debiut Fonograficzny. Kolejna płyta tej Orkiestry, „Barok progresywny”, również nagrana z udziałem Michała Bryndala, otrzymała Fryderyka 2016 w kategorii Płyta Roku – Jazz.

DAINIUS PULAUSKAS ACOUSTIC GROUP (Litwa)

Dainius Pulauskas – fortepian
Valerijus Ramoška – trąbka, flugelhorn
Liutauras Janušaitis – saksofon tenorowy, flet
Arman Isojan – kontrabas
Domantas Razmus – perkusja

Trzeba przyznać, że rzadko gościmy na kaliskim festiwalu muzyków z Litwy, po raz ostatni na naszej scenie występował Septet Leonida Shinkarenko w 2002 roku. Zespół ten, grający jazz w stylistyce fusion wywodzącej się z dokonań Weather Report i Return to Forever, zaimponował warsztatem kompozytorskim, ale także sprawnością instrumentalną wszystkich muzyków. Uwagę przykuwał finezją gry i wyczuciem harmonii siedzący przy fortepianie elektrycznym wirtuoz tego instrumentu Dainius Pulauskas. Dainius został zaproszony z własnym zespołem do Kalisza w roku 2020, ale ze względu na pandemię przyjazd odwołał. Po dwóch dekadach litewski pianista powraca do nas ze swoim, tym razem akustycznym kwintetem, by przedstawić intrygujący program poświęcony m.in. Krzysztofowi Komedzie.

Dainius Pulaskas Group została założona w 1996 roku i natychmiast stała się jednym z najważniejszych zespołów jazzowych w Litwie. Irlandzki krytyk Ian Patterson w 2011 pisał na portalu All About Jazz, iż „melodyjność muzyki, energia, liryzm, a także element nieprzewidywalności pozwalają zaliczyć Dainius Pulauskas Group do czołówki progresywnego europejskiego jazzu fusion”.

Grupa Pulauskasa na przestrzeni lat występowała na prawie 150 festiwalach jazzowych na czterech kontynentach w 30 krajach, m.in. w Chinach, Japonii, Korei Południowej, Indiach (Jazz Yatra), w Malezji, Indonezji, Republice Południowej Afryki (Cape Town International Jazz Festival), w Egipcie, Etiopii, Turcji, w USA (Big Band Jam w Waszyngtonie), Kanadzie (Ottawa Jazz Festival), w Danii (Copenhagen Jazz Festival), Niemczech (JazzBaltica), Wielkiej Brytanii (London Jazz Festival).

W swoim dorobku fonograficznym Dainius Pulauskas Group ma ponad 10 albumów. Wykonuje głównie oryginalne kompozycje lidera, które niekiedy przyjmują formę rozbudowanych suit o kunsztownej konstrukcji i niemal orkiestrowym brzmieniu, gdzie stapiają się elementy różnych stylistyk – fusion, jazz-rocka, jazzu mainstreamowego, muzyki współczesnej, klasyki i free z miejscem na swobodne improwizacje poszczególnych instrumentalistów.

Lider zespołu Dainius Pulauskas, pianista, klawiszowiec, kompozytor i aranżer, wypowiada się w wielu różnych formach, od solowych recitali fortepianowych i kompozycji bigbandowych po jazz symfoniczny. Pisze muzykę teatralną, filmową, telewizyjną, baletową, chóralną. Ma na koncie ponad 20 autorskich płyt.

Trębacz i flugelhornista Valerijus Ramoška jest jednym z najbardziej cenionych litewskich muzyków jazzowych. Gra z big bandami i zespołami muzyki kameralnej. Oddaje się także pracy pedagoga.

Saksofonista, multiinstrumentalista, kompozytor i aranżer Liutauras Janušaitis jest absolwentem Berklee College of Music w Bostonie. Wciąż gra w zespole utworzonym przez alumnów tej uczelni, muzyków z Japonii i Korei Południowej – Boylston Jazz Quartet. Jest współzałożycielem Lithuanian Jazz Ensemble, przez kilka lat był dyrygentem Kaunas Big Bandu. Jest producentem projektów muzyki elektronicznej i eksperymentalnej. W 2017 roku wydał podwójny album autorski „Two Different Sides”.

Kontrabasista Arman Isojan studiował w klasie skrzypiec w Konserwatorium w Kłajpedzie, jako kontrabasista ukończył Litewską Akademię Muzyki i Teatru.

Domantas Razmus jest jednym z najbardziej poszukiwanych litewskich perkusistów i perkusjonistów. Absolwent Wydziału Muzyki Współczesnej i Improwizowanej w Litewskiej Akademii Muzyki i Teatru, studiował również w Konserwatorium w Holandii, w ramach programu Erasmus.

NDUDUZO MAKHATHINI TRIO (RPA, Ameryka, Kuba)
Nduduzo Makhathini – fortepian
Zwelakhe-Duma Bell Le Pere – kontrabas
Lukmil Pérez – perkusja

Oto finał 51. Międzynarodowego Festiwalu Pianistów Jazzowych w Kaliszu! Piękna klamra naszych polskich obchodów 85. rocznicy Blue Note Records, które w lutym otworzyła warszawska wizyta Dona Wasa, prezydenta kultowej wytwórni, a w jej następstwie wystawa okładek płyt Blue Note i koncert Tria Nduduzo Makhathiniego na Bielskiej Zadymce Jazzowej. 

Nduduzo Makhathini odbywa teraz ze swoim triem światowe tournée prezentując materiał ze swojej najnowszej, bluenote’owskiej płyty. Kalisz był jedynym w Polsce przystankiem jesiennej trasy. Jeszcze w tym miesiącu Nduduzo przemierzał Stany Zjednoczone, wczoraj grał w Filharmonii Kolońskiej, dziś jest w Kaliszu, pojutrze w Hamburgu, a potem jeszcze w Wiedniu i Barcelonie.

Tego samego dnia, w niedzielę 24 listopada, finiszuje wrocławski Jazztopad recitalem solowym nestora jazzu południowoafrykańskiego, Abdullaha Ibrahima. Legendarny pianista i kompozytor występował w Kaliszu dokładnie 40 lat temu, w 1984 roku, w duecie z amerykańskim saksofonistą Carlosem Wardem – to był jeden z najbardziej wzniosłych momentów w historii naszego festiwalu. Przerzucamy więc pomost muzyczny i duchowy pomiędzy Wrocławiem i Kaliszem. Abdullah Ibrahim skończył niedawno 90 lat; Nduduzo, który podąża jego śladami, jest o połowę młodszy. Stał się jedną z najważniejszych osobowości nowej sceny muzycznej RPA, jedną z najjaśniejszych nowych gwiazd wytwórni Blue Note.

Nduduzo Makhathini – pianista, kompozytor, pedagog, uzdrowiciel, filozof. Urodził się 24 września 1982 roku w Umgungundlovu, Pietermaritzburg, w Południowej Afryce. Pochodzi z muzykalnej rodziny. Wychował się na wzgórzach umGungundlovu – ten rejon ma historyczne znaczenie jako miejsce, w latach 1828 – 1840, królestwa króla Zulu Dingane. Również kościół i jego różne denominacje odegrały dużą rolę w kształtowaniu jego koncepcji muzycznej. Misję, której się podjął, Nduduzu postrzega jako zachowanie bogatego dziedzictwa swojej ojczyzny i jednocześnie tworzenie nowych brzmień, które przemawiają do świata XXI wieku.

Duży wpływ na jego estetykę i filozofię wywarli słynni południowoafrykańscy pianiści, jak Bheki Mseleku, Moses Molelekwa, czy wspomniany już Abdullah Ibrahim. Jego główne jazzowe wzory to Keith Jarrett i przede wszystkim McCoy Tyner – do ich muzyki wprowadził go Bheki Mseleku. Wielkie wrażenie wywarł na nim album Johna Coltrane’a „A Love Supreme”. „Dzięki tej płycie zacząłem rozumieć swój własny głos jako pianista. Będąc kimś, kto zaczął grać jazz stosunkowo późno, zawsze szukałem w muzyce czegoś, w czym znajduje odbicie to, jak moi ludzie tańczyli, śpiewali i mówili. Słyszałem to w muzyce McCoy Tynera” – mówił w jednym z wywiadów Nduduzo. Wymienia również jako swoje inspiracje kilku innych amerykańskich pianistów, jak Andrew Hill, Randy Weston i Don Pullen. Jego muzyka jest odmianą jazzu etnicznego, ale wpisuje się także w przybierający teraz na sile nurt spiritual jazzu, jazzu uduchowionego, religijnego, wywodzącego się z twórczości koryfeuszy free lat 60. – Johna Coltrane’a, McCoy Tynera i Pharoaha Sandersa.

Nduduzo Makhathini odebrał wszechstronne, gruntowne wykształcenie. W 2005 roku otrzymał dyplom Durban University of Technology na kierunku fortepianu jazzowego, w 2023 został doktorem muzyki na Uniwersytecie w Stellenbosch. Prowadzi działalność pedagogiczną. Jest kierownikiem wydziału muzyki na Uniwersytecie Fort Hare w Prowincji Przylądkowej Wschodniej.

Największym polem jego aktywności jest wszelako praktyka muzyczna jako kompozytora i koncertującego pianisty. Występował na wielu renomowanych festiwalach, m.in. Cape Town International Jazz Festival i Essence Festival (zarówno w Nowym Orleanie, jak i Republice Południowej Afryki).

W 2019 roku grał w Nowym Jorku w Blue Note Jazz Club, a także w Jazz at Lincoln Center, gdzie był gościem Wyntona Marsalisa i Jazz at Lincoln Center Orchestra. W 2016 z zespołem Shabaki Hutchingsa nagrał album „Wisdom Of Elders” (Shabaka and the Ancestors). Współpracował z takimi liderami jak Logan Richardson, Nasheet Waits, Stefon Harris, Billy Harper, Azar Lawrence i Ernest Dawkins.

Nagrał 11 autorskich płyt. Zanim podpisał kontrakt z Blue Note Records, prowadził z żoną własną firmę o nazwie Gundu Entertainment, dla której nagrał m.in. „Sketches Of Tomorrow” (2014), „Mother Tongue” (2014), „Listening To The Ground” (2015), „Matunda Ya Kwanza” (2015), „Icilongo: The African Peace Suite” (2016), „Reflections” (2016). W 2020 roku zadebiutował w Blue Note albumem „Modes Of Communication: Letters From The Underworld”, i od tego momentu zrobiło się o nim głośno. W 2022 ukazał się „In The Spirit Of Ntu”, wiosną 2024 „uNomkhubulwane”.
W książeczce dołączonej do tej najnowszej płyty Makhathini pisze m.in., że w dużym stopniu do skomponowania materiału na ten album przyczyniła się lektura niektórych proroctw i wierzeń ludu Ngumi i Bantu, a przede wszystkim mity Zulusów o narodzinach czasu. Ci ostatni wierzą, że na początku Bóg nie był sam, a miał córkę u’Nomkhubulwane (jej imię jest tytułem płyty), która była boginią deszczu, praw natury, światła i płodności. Makhathini stworzył trzyczęściową suitę, zawierającą jedenaście utworów. „Trio wykonuje je znakomicie i doskonale ze sobą współpracuje w budowaniu dramaturgii dźwiękowej. Muzycy używają wielu wyrafinowanych środków wyrazu” – pisał w recenzji dla „Jazz Forum” Cezary Gumiński.

Muzykę z tej płyty Makhathini prezentuje na obecnej trasie. Symboliczne znaczenie ma fakt, iż członkowie jego tria pochodzą z krajów, które przed wiekami tworzyły „trójkąt” szlaku niewolników: Afryki, Kuby i Ameryki Północnej.

Przodkowie kontrabasisty nazwiskiem Zwelakhe-Duma Bell le Pere pochodzą z Południowej Afryki, ale on sam urodził się i wychował w USA. Na płycie „uNomkhubulwane” perkusistą jest Kubańczyk Francisco Mela. W trasie koncertowej członkiem tria jest inny mistrz perkusji i perkusjonaliów, urodzony w Hawanie Lukmil Pérez, który od 25 lat przebywa w Europie.