Mężczyźni i kobiety w pracy - rywale czy współpracujący partnerzy?

Kobiety i mężczyźni wchodzą na rynek pracy ze zdefiniowanymi już rolami wzajemnie się uzupełniającymi. Źródłem tej definicji jak wykazały badania jest rodzina. To w niej od początku istnienia związku rozgrywa się, jeżeli w ogóle do niego dochodzi, konflikt płci. Najczęściej opiera się on kulturowym przypisaniu ról do płci partnerów. I tak mężczyźni zazwyczaj przyjmują na siebie ciężar zapewnienia bytu rodzinie, kobiety zaś ograniczają swoją aktywność zawodową i akceptują takie warunki zatrudnienia, które pozwolą im na jednoczesne wychowanie dzieci i dbanie o dom.
Odwzorowanie modelu przyjętego w rodzinie na rynku pracy skutkuje podziałem miejsc pracy na „typowo” męskie i „typowo” damskie, między którymi nie ma bezpośredniej rywalizacji. Dostęp do nich może być ograniczony, ale nie jest niemożliwy i z pewnością nie prowadzi do konfliktu. Ponadto, jak wykazują badania Głównego Urzędu Statystycznego kobiety zdecydowanie częściej znajdują zatrudnienie w sektorze publicznym (43%), podczas gdy przeważająca część mężczyzn pracuje w sektorze prywatnym. Mężczyźni nieco częściej niż kobiety zatrudnieni są w jednostkach dużych, podczas gdy kobiety nieco częściej niż mężczyźni pracują w jednostkach średnich. „Kiedy mówimy
o obecności kobiet i mężczyzn na rynku pracy należy pamiętać, że płeć nie determinuje kompetencji. Kobiety i mężczyźni jako pracownicy są różni, a nie lepsi czy gorsi” mówi dr Elwira Gross-Gołacka, Dyrektor Departamentu Analiz Ekonomicznych i Prognoz w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej.
Na wizerunek kobiety na rynku pracy w dużej mierze wpływa stereotypowe postrzeganie roli matki i żony w społeczeństwie. Ze względu na taki a nie inny sposób postrzegania tych ról, przypisuje się kobietom takie cechy, jak dokładna, cierpliwa, łagodna, koncyliacyjna, emocjonalna itp. jednocześnie poddając w wątpliwość jej wydajność, jako pracownika. Mężczyźni, jako pracownicy postrzegani są jako swego rodzaju „wojownicy” dążący do maksymalizacji zysków z pracy. W konsekwencji, przypisuje im się takie cechy jak stanowczość, waleczność, bezwzględność, umiejętności negocjacyjne, odporność na stres.
Konflikty na płaszczyźnie zawodowej jeśli powstają to biorą się z rywalizacji kompetencji, a nie płci. Jeśli pojawi się konflikt angażujący kobietę i mężczyznę, co w polskich warunkach zdarza się niezmiernie rzadko, zauważamy różnice w sposobie ich rozwiązywania przez przedstawicieli obydwu płci. Kobieta, albo w ogóle nie podejmuje rywalizacji lub też szybko z niej rezygnuje godząc się na definicję sytuacji i warunki wyznaczone przez mężczyznę, albo też przyjmuje męski wzorzec i dostępnymi środkami walczy o siebie i swoje stanowisko pracy. Wycofywanie się kobiet z sytuacji konfliktowej spowodowane jest silnie zakorzenionym stereotypem określającym role społeczne kobiet i mężczyzn i również wynikającym ze stereotypu brakiem wiary we własne możliwości.
Mężczyźni, w sytuacji bezpośredniego konfliktu z kobietą posługując się tym stereotypem, obniżają wartość konkurentki na rynku pracy poprzez podkreślanie jej zobowiązań rodzinnych i wynikających
z tego brakiem kwalifikacji. W takiej sytuacji kobiety czują się zmuszone do obrony i udowodnienia swoich kompetencji. Przyjmują postawę defensywną. Stereotyp używany jest jako karta przetargowa w potencjalnym konflikcie płci. Najczęściej osoby pozostające w konflikcie robią to w sposób nieświadomy, niejako automatycznie, co również wskazuje na siłę i głębokie zakorzenienie stereotypu w naszych umysłach. Wykorzystywanie zależności rodzinnych na gruncie zawodowym jest bardziej charakterystyczne dla mężczyzn. Kobiety starają się unikać tego tematu z obawy, że ich nadmierne uwikłanie w zadania domowe może być wykorzystane jako argument przeciwko nim. Mężczyźni wręcz przeciwnie – z zaangażowania w sprawy rodzinne robią swój atut. W ten sposób prezentują się nie tylko jako wykwalifikowani, wydajni i dyspozycyjni, ale również troskliwi ojcowie dbający o swoją rodzinę.
Kobiety i mężczyźni są różni i ta odmienność jest szansą na harmonijne uzupełnianie się zarówno w domu jak i w pracy. To ważne, by podkreślać, że jeśli pojawiają się między nimi konflikty płci, to głównym winowajcą jest stereotyp określający kobietę jako „tą od zajmowania się dziećmi”, a mężczyznę jako „robiącego karierę”.