Jak wyglądała higiena osobista w starożytnym Rzymie? Uczniowie IV LO gościli profesora Pawła Sawińskiego

Wydarzenie odbyło się w ramach cyklu "Spotkania z nauką". Z wykładu dowiedzieliśmy się wielu ciekawostek na temat higieny, którą stosowali rzymianie oraz sposobu ubierania się. W związku z tym para młody szkolnych dziennikarzy  postanowiła zadać mu parę ciekawych pytań:

1. Skąd wzięła się u Pana pasja do ciągłego pogłębiania wiedzy na temat starożytności?

Moja pasja dotycząca antyku pojawiła się już w szkole podstawowej, kiedy zainteresowała mnie przede wszystkim historia wojskowości starożytnej. Później rozwijałem swoje zainteresowania w Liceum i na studiach historycznych. Po napisaniu pracy magisterskiej zacząłem się zajmować historią antyczną naukowo. Ważną rolę w rozwijaniu mojej pasji do starożytności odegrały na początku popularno-naukowe książki A. Krawczuka o starożytnym Rzymie, a później kolejni nauczyciele w szkole średniej i wykładowcy na studiach. To oni byli dla mnie inspiracją do pogłębiania mojej pasji historycznej.

2. Czy sposoby dbania o higienę Rzymian i Greków były również stosowane na innych kontynentach lub podbitych przez nich regionach?

Oczywiście. Dbałość o higienę była podobna w tych wszystkich regionach, które wchodziły w skład rzymskiego cesarstwa. Na terenie różnych prowincji rzymskich powstawały systemy toaletowe (latryny) oraz budowano publiczne łaźnie, w których mieszkańcy mogli zażywać różnych kąpieli.

3. Czy łaźnie były dostępne dla każdego niezależnie od jego położenia społecznego?

Generalnie tak. Z łaźni mogli korzystać wszyscy mieszkańcy miasta, w którym znajdowały się termy, nawet niewolnicy, którzy często chodzili tam ze swoim panami. W niektórych łaźniach były wydzielone pomieszczenia wyłącznie dla kobiet lub mężczyzn. Niektóre termy można było odwiedzać za darmo, a niektóre za symboliczną opłatą. Trzeba jednak pamiętać, że Rzymianie nie stosowali środków dezynfekujących takich jak np. chlor. Dlatego niekiedy łaźnie mogły być siedliskiem bakterii. Rzymski encyklopedysta Celsus odradzał np. uczęszczanie do łaźni osobom, którzy mieli świeże rany, aby nie doszło do zakażenia.

4. Jak kobiety radziły sobie z miesiączką i czym pielęgnowały strefę intymną?

Na ten temat nie wiemy zbyt wiele, a to dlatego, że autorami większości źródeł byli mężczyźni, których ten temat niezbyt interesował. Wiadomo jedynie, że kobiety używały podczas menstruacji wełnianych tamponów, albo skórzanych szmatek, które były odpowiednikiem naszych podpasek higienicznych. Co ciekawe w starożytności kobieta, która miała menstruację była uważana za „tymczasowo” nieczystą i nie mogła brać w tym czasie udziału w uroczystościach religijnych.

5. Czy Rzymianie się depilowali oraz metody depilacji stosowali i czy powstały związane z tym zawody?

Starożytni stosowali zabiegi depilacyjne. Wiemy, że kobiety greckie i zapewne rzymskie usuwały sobie włosy łonowe za pomocą opalania płomieniem z lampek oliwnych, co musiało być bolesnym zabiegiem. Takie praktyki potwierdzają źródła ikonograficzne i literackie (np. Arystofanes – komediopisarz ateński). Nie istniał jednak odrębny zawód, który się tym zajmował.

6. Czy kąpiele Greków wyglądały tak jak to było przedstawione w Odysei? Czy jest to wartościowe źródło historyczne?

Kąpiele, o których pisze Homer w „Odysei” były zapewne bliskie rzeczywistości. Homer jest cennym źródłem historycznym, ale nie do czasów kultury mykeńskiej i wojny trojańskiej, której przede wszystkim dotyczą jego poematy, ale dla epoki w której najprawdopodobniej żył i tworzył, czyli VIII w. p.n.e.

Wywiad przeprowadzili: Jakub Pyziak i Mateusz Aleksandrzak.